Nowogród Wielki (ros. Вели́кий Но́вгород, Wielikij Nowgorod, w źródłach skandynawskich Holmgård) – miasto w północno-zachodniej Rosji nad rzeką Wołchow; stolica obwodu nowogrodzkiego (przydomek „Wielki” przywrócono oficjalnie w 1998 roku). W 2020 roku miasto zamieszkiwało 224 tys. mieszkańców.
Najstarszy ośrodek znajdował się na terenie stanowiska archeologicznego Riurikowo Gorodiszcze (Рюриково городище, „Grodzisko Ruryka”), około 2 km na południe od późniejszego centrum miasta, naprzeciw monasteru św. Jerzego, w miejscu w którym rzeka Wołchow wypływa z jeziora Ilmień. Znajdowała się tam wareska osada handlowa Holmgård, założona w IX wieku. Pełniła ona główną rolę na początkowym odcinku szlaku „od Waregów do Greków”.
Według kroniki Nestora Nowogród został zbudowany przez słowiańskie plemię Słowienów. Według kronikarza zagrożenie ze strony Waregów skłoniło mieszkańców do oddania się pod opiekę kniazia Ruryka, który uczynił miasto stolicą w 862 r. Moment ten jest uważany za początek historii Rusi. W XI w. stłumiono bunt pogański inspirowany przez wołchwów.
